[Update] Bill for Collection คืออะไร? รู้จักการชำระเงินแบบ B/C | bill คือ – NATAVIGUIDES

Bill for Collection คือ รูปแบบหนึ่งของการชำระเงินระหว่างประเทศในการค้าระหว่างประเทศ โดยการชำระเงินแบบ B/C หรือ Bill for Collection คือการชำระเงินที่ใช้ธนาคารเป็นตัวกลางในการเรียกเก็บเงินจากผู้นำเข้า แต่ธนาคารจะไม่มีภาระผูกพันในการจ่ายเงินแทนผู้ซื้อ

อธิบายให้ง่ายกว่านั้น การชำระเงินแบบ Bill for Collection หรือ B/C คือ การชำระเงินที่ธนาคารจะเป็นแค่ตัวกลางในการออกเอกสารเพื่อเรียกเก็บเงินจากผู้ซื้อ แต่กรณี B/C จะไม่ได้จ่ายเงินให้ผู้ขายก่อน (แล้วค่อยไปตามเก็บทีหลัง) เหมือนกับกรณี Letter of Credit หรือ L/C

นั่นหมายความว่าถ้าผู้ซื้อสินค้าหรือผู้นำเข้าไม่ยอมชำระเงินค่าสินค้า ในกรณีของ Bill for Collection ธนาคารก็จะมีหน้าที่แค่ทวงหนี้ให้เท่านั้น ไม่ได้ชดใช้หรือรับผิดชอบให้กับผู้ขายหรือผู้ส่งออกแต่อย่างใด

สาเหตุที่ทำให้ B/C ยังได้รับความนิยมเป็นเพราะ B/C หรือ Bill for Collection คือ รูปแบบการชำระเงินที่สะดวกกว่า Letter of Credit เนื่องจากไม่ต้องขอสินเชื่อเพื่อใช้ค้ำประกันเหมือนกับ Letter of Credit และค่าใช้จ่ายที่ต่ำกว่า

ข้ามไปยังหัวข้อที่ต้องการ

ข้อได้เปรียบและเสียเปรียบของ B/C

อย่างที่ได้อธิบายในตอนต้นว่า Bill for Collection คือ การที่ธนาคารมีหน้าที่เพียงเรียกเก็บเงินเท่านั้น ทำให้ข้อเสียเปรียบหลักคือการผิดนัดชำระหนี้ของผู้ซื้อสินค้า (ผู้นำเข้า) ที่ถ้าหากเกิดขึ้นผู้ส่งออกจะต้องเป็นผู้จัดการฟ้องร้องเอง ซึ่งจะทำให้มีค่าใช้จ่ายเพิ่มเข้ามาจากส่วนนี้

อีกความเสี่ยงคือปัจจัยภายนอกบางอย่างที่ทำให้ผู้ซื้อ (ผู้นำเข้า) ไม่สามารถชำระเงินได้ ไม่ว่าจะเป็น การถูกฟ้องล้มละลาย สถานการณ์ทางการเมือง กฎหมายการนำเข้า และภาวะทางเศรษฐกิจบางอย่างที่อาจทำให้ผู้ซื้อไม่สามารถชำระเงินได้

ข้อเสียทั้งหมดทำให้การใช้ B/C หรือ Bill for Collection คือวิธีการชำระเงินที่เหมาะกับกรณีที่ผู้ซื้อและผู้ขายมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน และต้องรู้ฐานะทางการเงินของผู้ซื้อเป็นอย่างดี

ข้อดีของ Bill for Collection หรือ B/C คือ ธนาคารจะยังไม่ให้เอกสารการส่งมอบจนกว่าผู้นำเข้าจะจ่ายเงิน (หรือรับรองการชำระเงิน) และในกรณีที่ผู้นำเข้าผิดนัดการชำระเงินตามที่ได้รับรองเอาไว้ ผู้ส่งออกหรือผู้ขายก็จะสามารถขอเอกสารจากธนาคารเพื่อนำไปใช้ฟ้องร้องได้

ขั้นตอนของ Bill for Collection

แผนภาพขั้นตอนการทำงานของการชำระเงินแบบ Bill for Collection หรือ B/C ในการค้าระหว่างประเทศ ตั้งแต่ส่งออกจนได้รับเงิน

แผนภาพขั้นตอนการชำระเงินแบบ B/C หรือ Bill for Collection

ขั้นตอนการทำงานของ Bill for Collection

เมื่อตกลงสัญญาซื้อขายและตกลงว่าจะใช้การชำระเงินแบบ B/C หรือ Bill for Collection ผู้ส่งออกก็จะทำการส่งสินค้าและได้ Shipping Documents มา (ข้อ 0 ถึง 1)

หลังจากนั้นผู้ส่งออกจะส่งเอกสารเรียกเก็บเงินและ Shipping Documents ให้กับธนาคารฝั่งผู้ส่งออก (เรียกว่า Remitting Bank)

ธนาคารของผู้ส่งออกหรือ Remitting Bank ส่งเอกสารต่อให้ธนาคารของผู้นำเข้าหรือ Collecting Bank

เมื่อได้รับเอกสาร Collecting Bank จะเรียกเก็บเงินจากผู้นำเข้า (โดยจะแบ่งเงื่อนไขออกเป็น 2 แบบ คือ D/P และ D/A ที่จะอธิบายในส่วนถัดไป)

เมื่อผู้นำเข้าจ่ายเงินตามที่ตกลงเรียบร้อย ผู้นำเข้าจะได้รับ Shipping Documents เพื่อนำไปใช้รับสินค้าที่ส่งมา (เรียกว่าออกของ/ออกสินค้า)

หลังจากนั้น Collecting Bank จะส่งเงินที่ได้มาจากการชำระเงินของผู้นำเข้าให้กับ Remitting Bank และ Remitting Bank ส่งเงินต่อให้กับผู้ส่งออก

เงื่อนไขการชำระเงิน D/P และ D/A

Bill for Collection หรือ B/C แบ่งเงื่อนไขในการชำระเงินออกเป็น 2 รูปแบบ โดยเงื่อนไขนี้จะเกี่ยวกับการจ่ายเงินของผู้นำเข้า (Importer) ที่จะเกิดขึ้นในขั้นตอนที่ 4. ด้านบน

โดยเงื่อนไขการชำระเงินทั้ง 2 รูปแบบของ Bill for Collection คือ Document against Payment (D/P) และ Document against Acceptance (D/A)

D/P หรือ Document against Payment คือ ผู้นำเข้าจะได้เอกสาร (Shipping Documents) เมื่อจ่ายเงินแล้วเท่านั้น ถ้าไม่จ่ายก็จะไม่มีเอกสารไปรับสินค้า โดย D/P แบ่งเป็น 2 ประเภทคือ D/P at Sight และ D/P at Term

D/P at Sight ผู้นำเข้าจะต้องจ่ายเงินเพื่อแลกเอกสาร (Shipping Documents) ทันทีที่เอกสารถูกส่งมาถึง Collecting Bank

D/P at Term ผู้นำเข้าสามารถยืดเวลาที่จะจ่ายเงินเพื่อแลกเอกสาร (Shipping Documents) ออกไปได้ตามที่ตกลงกันไว้

D/A หรือ Document against Acceptance คือ จะได้เอกสาร (Shipping Documents) เมื่อผู้นำเข้ามาเซ็นต์รับเอกสาร (แล้วมาจ่ายเงินทีหลังตามที่ตกลงกันไว้ใน D/A) ซึ่งวิธีนี้ผู้นำเข้าจะได้เอกสารไปออกของก่อน แล้วมาจ่ายเงินที่หลัง

อ่านต่อเกี่ยวกับการชำระเงินรูปแบบ Letter of Credit หรือ L/C ได้ที่บทความ: Letter of Credit คือ อะไร?

จากที่รู้กันแล้วว่า B/L (Bill of lading) คือ ใบตราส่งสินค้าทางเรือ ซึ่งมีหลายประเภท และวิธีการออก B/L สามารถทำได้หลายประเภท หลัก ๆ ได้แก่
House B/L คือ B/L ที่ออกโดย Forwarder ส่วน Master B/L คือ B/L ที่ออกโดยสายเรือ ไม่ว่าจะเป็น B/L WICE (House B/L) หรือว่า B/L เรือ (Master B/L) ลูกค้า สามารถใช้ในการแลกเอกสาร D/O เพื่อเคลียร์สินค้าที่ปลายทางได้เหมือนกัน เพียงแต่ agent ที่ใช้ปลายทางต่างกัน

เอกสาร bill-of-lading (B/L) จะมีจำนวนช่องที่จะกรอกทั้งหมด 13 ช่อง เป็นข้อมูลสำคัญสำหรับการนำเข้าส่งออก ดังนี้

ช่องที่ 1. Shipper / Consignor

• ระบุชื่อที่อยู่บริษัทส่งออก ที่ถูกต้องตรงกับเอกสารที่ยื่นประกอบ

ช่องที่ 2. Consignee

• ระบุชื่อที่อยู่ของผู้รับสินค้าปลายทางหรือผู้ที่ส่งสินค้าไปถึงตามB/L กรณีตาม L/C ให้แนบ L/C เป็นหลักฐาน

ช่องที่ 3. Notify

• ระบุชื่อผู้ที่ได้รับแจ้งเมื่อสินค้าไปถึงตาม B/L กรณีตาม L/C ให้แนบ L/C เป็นหลักฐาน

ช่องที่ 4. Vessel

• ระบุชื่อเรือ เที่ยวเรือ ตามจำนวนที่มี กรณีระบุลำเดียวต้องระบุลำแม่ (ลำที่ 2)

ช่องที่ 5. Loading on or about

• ระบุ วัน เดือน ปี ที่ ขนสินค้าขึ้นเรือ

ช่องที่ 6. Destination

• ปลายทางที่สินค้าถูกยกลงจากเรือ หรือส่งมอบที่ปลายทางต้องสอดคล้องกับ BL

ช่องที่ 7. Invoice No. & Date

• เลขที่ และวัน เดือน ปี ของ Invoice ที่นำมาใช้ประกอบการยื่นเอกสาร

ช่องที่ 8. Marks

• เครื่องหมาย หีบ ห่อ ให้ใส่เหมือนกับที่ระบุไว้ใน Invoice และ BL หากมีข้อความยาวมากหรือเป็นรูปภาพที่มิอาจใส่ลงในแบบฟอร์มได้ให้ระบุ As per BL กรณีไม่มีให้ใส่ No Marks หรือ ไม่ต้องใส่

ช่องที่ 9. Descriptions

• รายการสินค้าระบุให้ชัดเจนสอดคล้องกับ Invoice และ BL

ช่องที่ 10. Quantity

• จำนวน/ปริมาณ สินค้าที่ส่งไปหรือบรรจุหีบห่อให้ลงตาม BL

ช่องที่ 11. Weight

• น้ำหนักสินค้าทั้ง Net และ Gross ให้ลงตาม BL กรณีมี Net หรือ Gross อันใดอันหนึ่งให้ใส่ตามนั้น

ช่องที่ 12. ช่องรับรองของบริษัท

• สำหรับลงลายมือชื่อผู้แทนของบริษัทและประทับตราของบริษัทซึ่งตรงกับตัวอย่างบัตรลายมือชื่อที่ให้ไว้กับหอการค้าไทย

ช่องที่ 13. ช่องรับรองของหอการค้าไทย

• สำหรับเจ้าหน้าที่พิจารณาเอกสารของหอการค้าไทยลงลายมือชื่อ และประทับตรารับรองของหอการค้าไทย

นอกจากนั้น วิธีการใช้เอกสาร B/L เพื่อไปและ D/O เพื่อไปรับของที่ปลายทาง ยังสามารถทำได้หลายวิธี

นั่นคือ การทำ Surrendered B/L ความหมายทั่วไป คือ การเวรคืน ซึ่งนั่นหมายถึงการเวรคืน Original B/L ให้บริษัทเรือ ซึ่งใช้ในกรณี ดังนี้

1) ผู้ส่งออก (Shipper) ต้องการสั่งปล่อยสินค้าที่ปลายทาง แต่เนื่องจากส่งเอกสารไปให้ผู้รับสินค้าไม่ทันเรือถึง จึงขอเวรคืน B/L ตัวจริงที่ต้นทางให้กับบริษัทเรือ กรณีนี้ผู้ส่งออกต้องคืน B/L ตัวจริงทั้ง 3 ใบซึ่งสลักหลังแล้ว ให้กับบริษัทเรือที่ต้นทาง แล้วบริษัทเรือที่ต้นทางจะออก E-mail (หรือ Telex against cargo release ในสมัยก่อน) เพื่อแจ้ง Agent ที่ปลายทางให้ปล่อย D/O ให้เจ้าของสินค้าไปออกของที่ท่าเรือปลายทาง โดยไม่ต้องใช้ B/L ตัวจริงเหมือนปกติ เนื่องจากได้มีการเวรคืน B/L ที่ต้นทางแล้ว จะมีค่าธรรมเนียมที่บริษัทเรือที่ต้นทางเก็บจากผู้ส่งออกประมาณ 500 ต่อ 1B/L

2) กรณีปกติทั่วไปที่เจ้าของสินค้าได้รับ B/L ก่อนหรือพอดีกับเรือถึง เจ้าของสินค้า (Consignee) เพียงแค่นำ 1 ใน 3 ของ B/L ตัวจริงที่สลักหลังแล้วไปเวรคืน (Surrender) ให้บริษัทเรือเพื่อแลกกับ D/O เพื่อไปออกของที่ท่าเรือตามขั้นตอนปกติ